Bilişim Hukukunda 2023 Yılına Damgasını Vuran Gelişmeler!
2023 yılında yapay zekadan kripto varlıklara farklı teknolojilerde yaşanan yeniliklerin hayatımızda yarattığı değişimlere dair birçok ilgi çekici gündeme tanıklık ettik. Yaşanan bu gelişmelerin elbette hukuki düzenlemelere de birçok yansıması oldu. Gökçe Avukatlık Kurucu Ortağı Av. Görkem Gökçe, geçtiğimiz yıl Türkiye’de ve dünyada bilişim hukukunda yaşanan bu gelişmeleri değerlendirdi.
12 Mart 2023’te yürürlüğe giren ve girişimciler ile ilgili önemli değişikler içeren 7440 Sayılı Yapılandırma Kanunu, kurumlar vergisi mükelleflerine 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde geçerli olmak üzere, bir defalık %10 ek vergi yükümlülüğü getirdi. Burada ilk andan itibaren, kanun ile getirilen ek vergi açısından kanunların geriye yürümezliği ilkesinin ihlal edilip edilmediği çok fazla tartışıldı. Ayrıca 15 Nisan itibarıyla Resmi Gazete’de yer alan ve girişimleri ilgilendiren bir diğer düzenlemeye göre 2022 yılı içinde yatırım alan ve emisyon primi elde eden girişimlerden yüzde 10 oranında vergi alınacağı bildirildi.
Silicon Valley Bank’ın iflası startup dünyasında endişe yarattı
Mart ayı içerisinde ABD’de kayıtlara geçen en büyük banka iflaslarından biri gerçekleşti. 1983 yılından bu yana ABD’deki teknoloji şirketlerinin ve girişimlerin neredeyse yarısına hizmet veren Silicon Valley Bank (SVB) 48 saat içinde battı. Girişim fonlarından elde ettiği bol miktarda sermayeyi, düşük faiz oranları nedeniyle güvenilir getiri sağlayan tahvillere yatırım yapmak için kullanan bankanın bu stratejisi, ABD’de gerçekleşen faiz artışları nedeniyle alt üst oldu. 2008 yılında toplam varlık açısından yaklaşık 375 milyar dolarlık iflas yaşanırken Silikon Vadisi Bankasının batması 209 milyar dolarlık varlığa tekabül etti. Böylece Silikon Vadisi Bankası iflası ABD’de en büyük ikinci banka iflası oldu.
İtalya, ChatGPT’yi Batı’da yasaklayan ilk ülke oldu
İtalya, yapay zeka şirketi OpenAI’ın, İran, Kuzey Kore, Rusya, Suriye gibi ülkelerde erişim sınırı olan popüler sohbet robotu ChatGPT’yi Batı’da yasaklayan ilk ülke oldu. Bu kararda OpenAI’da kullanıcıların diğer kullanıcıların chatbot ile yaptığı konuşmaların başlıklarını görüntülemesine izin veren bir veri ihlaline atıfta bulunduğu bilgisi yer aldı. İtalya’nın ardından Almanya da veri güvenliği endişeleri nedeniyle ChatGPT’yi engellenebileceğinin sinyalini verdi. Yasaklama haberlerinin ötesinde ChatGPT yılın özellikle hukuk dünyasında en çok konu edilen teknolojisi oldu. Yapay zeka botu, ABD’de Minnesota Üniversitesindeki dört derste hukuk sınavlarını ve Pennsylvania Üniversitesinin Wharton İşletme Okulu’ndaki bir sınavı geçti. ChatGPT, ortalama olarak bir C+ öğrencisi düzeyinde performans göstererek dört derste de düşük ama geçer notu almayı başardı.
Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) siber saldırı
Dünyadaki savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suçları yargılamakla görevli Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) bilgisayar sisteminin siber saldırıya uğraması hukuk dünyasında geniş yankı uyandırdı. Yapılan açıklamaya göre UCM, bilgisayar ağında olağandışı bir etkinlik tespit ettiğini ve saldırıya karşı alınan önlemlerle ilgili çalışmaların devam ettiğini belirtti. Mahkeme sözcüsü, saldırının ciddiyeti ve detayları hakkında yorum yapmaktan kaçındı ve bu siber güvenlik olayına müdahale etmek ve etkilerini azaltmak için acil önlemler aldıklarını açıkladı. Mahkeme saldırının hangi sistem kısmına sızıldığını ayrıca belirtmedi.
Kripto paralarla ilgili yasal düzenlemeler ve dijital para çalışmaları detaylanıyor
Yıl içinde Türkiye’nin dijital parası ve kripto para platformları ile yasal düzenlemeler konusunda da sıcak gelişmeler yaşandı. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın Orta Vadeli Programı ile ilgili açıklamasında Türkiye’de kripto para platformlarının düzenleme kapsamına alınacağını bilgisi verildi. Toplantıda ayrıca dijital Türk Lirası çalışmalarının devam ettiği de aktarıldı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Başkanı Hafize Gaye Erkan’ın, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT)-Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK) Merkez Bankaları Forumu’nda; “Dijital paranın nihai gücü, yalnızca dijital para olmasından değil, merkez bankasının ihraç ettiği bir parasal teknoloji olmasından gelmektedir” açıklaması ise dijital para konusunda detayların ortaya çıkmaya başladığı şeklinde yorumlandı. Cumhurbaşkanlığı Stratejik ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan 2024 yılına ilişkin Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yapılan açıklamalarda ise dijital sanal varlıkların vergilendirilmesine yönelik olarak söz konusu varlıkların Türk hukuk sisteminde tanımlanmasına yönelik çalışmaların tamamlanacağı bilgisi yer aldı.
MASAK mevzuatında uzaktan kimlik tespitine dair değişiklikler yapıldı
Hazine ve Maliye Bakanlığı, teknolojinin hızla gelişmesine paralel olarak finansal güvenliği artırmak ve suçlarla mücadeleyi daha etkin hale getirmek amacıyla önemli düzenlemeler gerçekleştirdi. Bu kapsamda, Mali Suçları Araştırma Kurulu’nun (MASAK) denetim ve yetki alanına giren konularda, uzaktan kimlik tespiti alanında önemli değişiklikler ve güncellemeler hayata geçirildi. Bu kapsamda bankalar ve diğer MASAK yükümlülerinin müşterilerinin kimlik tespitini çevrimiçi ortamda yapabilmesine dair pek çok düzenleme yapıldı.
Ünlü yazarlar ChatGPT’ye dava açtı
Aralarında Game of Thrones kitap serisinin yazarı George RR Martin ile Jodi Picault, Jonathan Franzen, John Grisham gibi ünlü yazarların yer aldığı ABD Yazarlar Birliği’den 17 kişi, ChatGPT’nin çatı şirketi OpenAI’ya karşı, şirketi “kitlesel ölçekte sistematik hırsızlık” yapmakla suçlayarak dava açtı. İlgili dosyada dava gerekçesi olarak OpenAI’nin eserlerini “toptan, izinsiz veya bedelsiz” kopyaladığını ve bunlarla sohbet robotunu beslediğini açıklaması yer aldı.
Google, dijital telif hakları için Kanada’ya her yıl 74 milyon dolar ödemeyi kabul etti
2023’te dijital telifler konusunda somut adım atan ülkelerden biri de Kanada oldu. Ülkede Çevrim İçi Haberler Yasası düzenlemesinin hayata geçirilmesi ile Google, Kanada’ya her yıl 74 milyon dolar ödemeyi kabul etti. Google’ın Kanada’da attığı ve dijital yayıncılık ekosistemi için milat olabilecek bu adım, ülkemiz yayıncılık ekosisteminde de geniş yankı uyandırdı. Hatta Türkiye Büyük Millet Meclisi Dijital Mecralar Komisyonu’nun konuyla ilgili tarafları dinlemek için harekete geçtiği yönünde bilgiler var.
AB, dünyanın ilk Yapay Zeka Yasası’nı kabul etti
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve üye ülkeler, dünyadaki ilk “Yapay Zeka Yasası” konusunda anlaşmaya vardı. Bu yeni yasa, yüz tanıma amacıyla veri tabanı oluşturan tüm sistemleri yasaklıyor. Aynı zamanda su, enerji, yargı, sağlık ve biyometri gibi alanlarda kullanılan yapay zeka sistemlerini “yüksek risk” kategorisine alarak, daha sıkı kurallar getiriyor. Bu düzenlemeler, söz konusu alanlarda yapay zekanın kullanımını daha kontrollü hale getirerek güçlendiriyor.
MiCA AB Resmi Gazetesi’nde yayımlandı
Avrupa Komisyonu tarafından onaylanan ve tüm dünyanın takip ettiği kripto düzenlemesi, kısaca “Kripto Varlık Piyasaları Yasası – Markets in Crypto Assets” (MiCA) Haziran 2023’te Avrupa Birliği Resmi Gazetesi’nde yayımlandı. Uzun süredir gündemde olan MiCA, yayımlanmasıyla birlikte kripto varlık alanına ilişkin yayımlanan en detaylı ve geniş düzenlemelerden biri haline geldi. MiCA’nın başlıca hedeflerinin tüketicilerin ve yatırımcıların korunması, şeffaflık, denetleme, enerji kullanımı, manipülasyonun, suçların ve kara para aklanmasının önlenmesi olduğu görülüyor.
MiCA’nın kripto varlıklara ilişkin dünya genelindeki regülasyonlara yol gösterici nitelikte olduğu da söylenebilir. Bu sebeple çok önemli bir gelişme olduğu aşikâr.
“2024’te yapay zeka kullanımının etik ve insanı boyutları daha detaylı ele alınacak”
Av. Görkem Gökçe 2023 yılında yaşanan bu gelişmelerin ışığında gelecek yıla dair şu değerlendirmeleri yaptı:
“2024’te dijital dünyada yaşanacak yeni gelişmelerle teknoloji ve hukukun kesiştiği konular daha da önem kazanacak. Yapay zeka, veri gizliliği, dijital varlıklar gibi alanlarda daha kapsamlı ve sektörle uyumlu yasal çerçeveler görme ihtimalimiz oldukça yüksek. Özellikle yapay zeka kullanımının etik ve insanı boyutları daha detaylı ele alınacak, veri güvenliği standartları daha da sıkılaşacak ve dijital varlıkların yönetimi için net ve kesin adımlar atılacak. Aynı zamanda, teknoloji şirketlerinin sorumlulukları ve kullanıcıların hakları arasındaki dengeyi sağlayacak yeni düzenlemeler de gündeme gelebilir. Tüm bu değişimler, bilişim hukukunu daha adaptif ve katılımcı kılacak adımlar olarak karşımıza çıkabilir.”
