Herkes için Bilim: Öldükten Sonra Canlanan Beyin
Chicago’daki Illinois Üniversitesi (UIC) araştırmacıları Scientific Reports’da yayımlanan yeni çalışmalarında beyin ölümünden sonra meydana gelen nörolojik değişimlere ışık tutuyor.
UIC Tıp Fakültesi Nöroloji ve Rehabilitasyon Merkezi’nin başında olan Dr. Jeffrey Loeb’a göre kalp durduktan sonra tüm beyin aktivitesinin de yitirildiğine yönelik yaygın bir inanç var. Ancak, Dr. Loeb durumun tam olarak böyle olmadığını savunuyor. Şöyle ki, bazı beyin hücreleri ölümden sonra bir süre daha aktif kalmaya devam ediyor.
Bu deney için Dr. Loeb ve meslektaşları bir beyin ameliyatından aldıkları beyin dokularını tüm insan geni ifadelerini incelemek için kullandılar. Araştırmacılar beyin ölümünü, dokuları 24 saat boyunca oda sıcaklığında tutarak simüle ettiler; bu 24 saat içinde belli aralıklarla beyindeki gen ifadelerini incelediler.
Sonuçlar, nöronal hücrelerin (sinir hücreleri) düşme eğiliminde olduğuna işaret ederken, astroglial ve glial hücrelerin ölüm simülasyonundan sonra en az 24 saat boyunca hızlı bir şekilde çoğaldığını ortaya çıkardı. En hızlı dejenere olan genler büyük oranda nöronlarda bulunan, düşünme ve hafıza fonksiyonlarına dahil olan genlerdi. Araştırmacıların incelediği genlerin yaklaşık yüzde 80’inin ifadelerinde dramatik değişiklikler gözlemlenmedi. Bunların arasında, temel hücre işlevini sürdüren ve hücreleri canlı tutan referans genler de vardı.
Diğer yandan, Dr. Loeb ve meslektaşları, nöronal hücreler hızla dejenere olurken, “zombi genlerin” aktif kaldığını keşfettiler. Araştırmacılara göre, bu zombi genler, glial hücre adı verilen bir enflamatuar hücrede bulunuyor. Glial hücreler mikroglia ve makrogliaya olarak ikiye ayrılır. Mikroglial hücreler, yaralanma ya da felç sonrasında harekete geçerler. Temelde bu hücreler beynin “onarıcılarıdır.”
Deneyde, glial hücreler hızlı bir artış gösterdi ve “ölüm sonrası süreçte kol benzeri uzantılar” geliştirdi.
Çalışma sonuçları, ölüm sonrası beyin aktivitesi ve gen ifadeleri hakkında bilime önemli içgörüler kazandırıyor. Araştırmacılar bu sonuçların nörolojik hastalıkların tedavisi için yeni modeller geliştirmenin önünü açmasını umut ediyorlar.
Referanslar
- 1. Dachet, F., Brown, J.B., Valyi-Nagy, T. et al. (2021). Selective time-dependent changes in activity and cell-specific gene expression in human postmortem brain. Scientific Reports, 11, 6078. https://doi.org/10.1038/s41598-021-85801-6
- 2. https://today.uic.edu/zombie-genes-research-shows-some-genes-come-to-life-in-the-brain-after-death?utm_source=homegrid&utm_medium=website&utm_campaign=research
- 3. https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/housekeeping-gene
