TÜBA’nın Gündemi: Enerjide Yapay Zekâ
Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Enerji Çalışma Grubu organizasyonu ve Hasan Kalyoncu Üniversitesi ev sahipliğinde düzenlenen “Enerjide Yapay Zekânın Rolü Çalıştayı ve Paneli” HKÜ Kongre ve Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi.
Enerji alanında Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu bilimsel ve teknolojik konularda çalışmalar yaparak, bilgi üretmeyi, bilimi ve teknolojiyi geliştirmeyi, politika oluşturmaya yardımcı olmayı, yol haritaları çıkarıp, sorunlara çözümler önermeyi hedefleyen TÜBA Enerji Çalışma Grubu, Çalıştayla “enerji ve yapay zekâ” konularını masaya yatırdı. Etkinlikte yapay zekânın enerji uygulamaları hakkında bilimsel çalışmalar yapan akademisyenlerin yanı sıra kamu ve özel sektörden üst düzey uzmanlar da yer aldı.
Çalıştayda enerji uygulamaları özelinde Türkiye’nin yapay zekâ politikalarının belirlenmesi sürecinde yapılması gerekenler ve konuya ilişkin öneriler değerlendirildi. İlgili uzmanların teknolojik ve bilimsel perspektifte ortaya koyacağı çözümler, izlenecek yol haritaları, fikir ve tavsiyeler doğrultusunda çalıştay raporu hazırlanarak kamuoyunun faydasına sunuldu.
Çalıştay programı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Gaziantep Vali Yardımcısı Mutlu Almalı, Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin, TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker, HKÜ Rektörü Prof. Dr. Türkay Dereli ve TÜBA-Enerji Çalışma Grubu Yürütücüsü Prof. Dr. İbrahim Dinçer’in konuşmalarıyla başladı.
“Milli teknoloji hamlesi anlayışıyla kritik teknolojilerin üretiminde yapay zekâyı bir köşe taşı olarak görüyor ve stratejilerimizi buna göre oluşturuyoruz”
21. yüzyıl yapay zekâ odaklı sistemleri insan yaşamını, meslek ve kurumları yeniden inşa ettiği bir dönem olduğunun altını çizen Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, tüm dünyanın dijitalleşmeyle birlikte, sanayiden eğitime, sağlıktan enerjiye birçok sektörde değişime ve dönüşüme şahit olduğunu ifade ederek;
“Bu hızla giderse önümüzdeki 10 yıl içinde yapay zekâ harcamalarının iki kat artarak 100 milyar doları aşması öngörülüyor ve böylece yapay zekânın küresel ekonomide kapladığı payın 16 trilyon dolarla yüzde 14’e çıkacağı tahmin ediliyor. Biz de bu noktada milli teknoloji hamlesi anlayışıyla kritik teknolojilerin üretiminde yapay zekâyı bir köşe taşı olarak görüyor ve stratejilerimizi buna göre oluşturuyoruz. Veriden katma değer üretmeye dayalı bir anlayış doğrultusunda özel sektörden akademiye kadar bütün paydaşlarımızı içine alacak şekilde ulusal yapay zekâ stratejimizi ortaya koyduk. Nitelikli insan kaynağının geliştirilmesi, veri ve analiz alt yapılarının oluşturulması, Ar-Ge inovasyon kültürünün yaygınlaştırılması stratejide odaklandığımız alanların başında geliyor. Burada belirlediğimiz politikalarla yapay zekâ teknolojilerinin milli hasılamıza katkısını yüzde 5’e çıkararak ülkemizi teknoloji üreten bir konuma getireceğiz” dedi.
Türkiye’nin büyüyen ekonomisinin enerji ihtiyacını her geçen artırdığını belirten Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank;
“Bu doğrultuda sondaj ve sismik araştırma gemileriyle Karadeniz ve Doğu Akdeniz’de doğalgaz arama faaliyetleri sürdürülüyor. Türkiye’nin enerji alanında dışarıya olan bağımlılığını azaltmak için hidroenerjiden jeotermale güneşten rüzgâra kadar yenilenebilir enerjiye de yatırımlar devam ediyor. Yatırımlar ve özel sektöre verilen destekler neticesinde yenilenebilir enerjinin payı yüzde 38’den yüzde 54’lere çıkarıldı” ifadelerini kullandı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ayrıca şunları kaydetti;
“Enerji kaynaklarını çeşitlendirmek kadar mevcut kaynaklardan alınan faydayı artırmak da oldukça önemli. Bu da ancak Ar-Ge yatırımları ve teknolojik gelişmelerle mümkün. Yapay zekâ çalışmaları da bu noktada enerji verimliliği alanında yeni ufuklar açıyor. Yapay zekâ uygulamaları hemen her alanda giderek yaygınlaşsa da bunun sosyal ve ekonomik etkilerini tahmin etmek için biraz zaman gerekiyor. Dolayısıyla biz ilk aşamada deneyen, keşfeden, öğrenen ve kendisini sürekli güncelleyen bir ekosistemin oluşturulması gerektiğini düşünüyoruz. Bu sebeple yapay zekânın getirdiği fırsatların tartışıldığı, ilgili tüm paydaşların katkı sağladığı bu tür bilimsel çalıştay ve panellerin politika yapıcılar için çok kıymetli.”
TÜBA’nın taşıdığı sorumlulukla görevlerini çeşitli program ve projeler yanında, oluşturduğu çeşitli çalışma grupları marifetiyle yürüttüğüne ilişkin sözleriyle konuşmasına başlayan TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker, TÜBA Enerji Çalışma Grubu’nun da bunlardan biri olduğunu söyledi ve
“Misyonu, enerji alanında Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu bilimsel ve teknolojik konularda çalışmalar yaparak bilgi üretmek, bilimi ve teknolojiyi geliştirmek, strateji ve politika üretmek ve yol haritaları çıkarıp sorunlara çözümler bulmak. Bu çerçevede çalışma grubunun vizyonu ise enerji konusunda ülkemizin enerji bağımsızlığına, bilimsel ve teknolojik gelişimine ve stratejik enerji önceliklerinin belirlenmesine katkı sağlayacak etkin ve yetkin bir kurumsal yapıyı oluşturmak. Türkiye’nin öncelikleri çalışma grubunun önceliklerini de belirliyor. Bu konu başlıklarında çalıştay, sempozyum ve toplantıların nihayetinde raporlar hazırlayarak kamuoyuyla, ilgili kurum ve kuruluşlar ile paylaşıyoruz” dedi.
“Yükselen teknolojilerin başat konularından olan yapay zekanın tüm alanlarda sağlıklı ve stratejik bir şekilde kullanımının önemi günden güne daha da belirgin bir hal alıyor”
TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker konuşmasına şu şekilde devam etti:
“Bu vizyon ile TÜBA Enerji Çalışma Grubumuzun ana gündeminden biri yükselen teknolojiler olurken bu konudaki ülkemizin enerji kullanımını ve geleceğini ilgilendiren başlıklarda çok disiplinli ve tematik bilimsel bir etkinlik düzenlemenin önemi de arttı. Yapay zekâ, insanlarda zekâ ile ilgili zihinsel fonksiyonları bilgisayar modelleri yardımıyla inceleyip bunları formel hale getirdikten sonra yapay sistemlere uygulamayı amaçlayan bir araştırma alanı. Ülkemizin ulusal bilimler akademisi olarak bilimsel yapay zekâ ve enerji başlıklarının aynı anda irdeleyen bilimsel çalışmaların bibliometrik analizlerini inceleme fırsatı bulduğumuzu ifade etmek isterim. Bu kapsamda enerji ve yapay zekâ eksenindeki bilimsel araştırmaların sayısının giderek artacağı söylenebilir. “Optimizasyon”, “yapay sinir ağları”, “sınıflandırma”, “tüketim”, “parçacık sürü optimizasyonu” konu başlıklarının alanda en sık çalışılan başlıklar olduğu gözlemleniyor. Öte yandan, yapay zekâ ve enerji konu başlığındaki bilimsel yayınlarda başta Çin olmak üzere Asya ülkeleri öne çıkarken, onu ABD ve Avrupa ülkeleri takip ediyor. Yükselen teknolojilerin başat konularından olan yapay zekanın tüm alanlarda sağlıklı ve stratejik bir şekilde kullanımının önemi günden güne daha da belirgin bir hal alıyor. Böylece enerji, bilişim ve strateji başlıklarının eş zamanlı düşünülmesi gerekiyor. Bu noktada titiz bir şekilde yol haritalarının çıkarılması gerekiyor.”
Tüm bu bilgiler ışığında iki gün boyunca da yüz yüze katılıma eş zamanlı sunulacak çevrim içi katılımla “Kamu Kurumlarında Yapay Zekâ Üzerine Yapılan Çalışmalar”, “Yapay Zekânın Temelleri”, “Kamu ve Özel Sektör Uygulamaları”, “Akademik ve Ticari Uygulamalar”, “Enerjide Yapay Zekâ: Zorluklar ve Fırsatlar” başlıklarında oturumlar gerçekleştirileceğinin altını çizen Prof. Dr. Şeker, “TÜBA olarak bizler tüm çalışma gruplarımızda yükselen teknolojiyi odağa alarak çalışmalarımıza devam edeceğiz. Bu doğrultuda bilim insanlarıyla enerji politikalarında ve teknolojilerinde ileriye yönelik reçeteleri, stratejik planları ve yol haritaları hazırlamayı hedefliyoruz” dedi.
“Kampüsümüzün elektrik ihtiyacının yüzde 70’ini yerli güneş panellerimiz ile karşılıyoruz”
Üniversite olarak, sürdürülebilirlik ekseninde yenilenebilir enerji alanında Ar-Ge çalışmaları yaparak ilgili teknolojileri üretme ve etkin kullanma süreçlerindeki sorumluluklarının bilincinde olduklarını vurgulayan HKÜ Rektörü Prof. Dr. Türkay Dereli;
“Bu vizyon ve misyonlarımız doğrultusunda TÜBA’nın Enerjide Yapay Zekânın Rolü Çalıştayı ve Paneline ev sahipliği yapmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. Enerji, yenilenebilir enerji ve yapay zekâ alanında yapılan bilimsel çalışmalara büyük önem veriyor ve destekliyoruz. Ekosistem içinde güçlü iş birliği fırsatlarımız var. Özellikle alternatif enerji üretimi ve enerji depolama teknolojileri üzerine Ar-Ge çalışmaları yürütüyoruz. Kalyon Güneş Teknolojileri ile de ortaklaşa sürdürdüğümüz projelerimiz bulunuyor. Güneş hücrelerinin, yol aydınlatma elemanlarında ve elektrikli araç şarj istasyonlarında etkin kullanımına odaklanılan bir proje sürdürülüyor. Bir diğer proje ise rüzgâr türbinleri ile hareketli fotovoltaik güneş panellerinin bir arada kullanıldığı hibrit enerji istasyonları oluşturulmasını hedeflemekte. Kampüsümüzün elektrik ihtiyacının yüzde 70’ini kurulu gücü 2,3 MW olan yerli güneş panellerimiz ile karşılıyoruz. Dünya üniversitelerini çevreye duyarlılık, enerji kullanımı, atık dönüştürme, ulaşım yönetimi ve sürdürülebilirlik alanlarında değerlendiren Green Metrics tarafından yapılan ‘En Çevreci Üniversiteler’ sıralamasında, Türkiye’deki Vakıf Üniversiteleri arasında üçüncü sırada yer aldığımızı belirtmek isterim. Bu dereceleri almamızı sağlayan, sektör ile iş birliği yaparak Ar-Ge projelerde yer alan tüm akademisyen ve araştırmacılarımızı tebrik ediyorum. Aynı zamanda TÜBA GEBİP üyesi olan Rektör Yardımcımız Prof. Dr. Mehmet Lütfi Yola başta olmak üzere, bu çalıştayın düzenlenmesinde ve gerçekleştirilmesinde emeği geçen herkese teşekkür ederim” dedi.
Gaziantep Büyükşehir Belediye Başkanı Fatma Şahin’in de konuşma yaptığı açılışın ardından programda dört oturum düzenlenirken, ilk oturumun başkanlığını TÜBA Üyesi Prof. Dr. Erol Arcaklıoğlu üstlendi. Milli Teknoloji Genel Müdürü Zekeriya Çoştu “Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi İçerisinde Enerji Çalışmaları”, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Planlama ve Denetim Daire Başkanı Bilal Düzgün “Enerji Verimliliğinde Dijital Dönüşüm”, Nükleer Düzenleme Kurumu Teknik Başkan Yardımcısı Dr. Oğuz Can “Kamuda Enerji Alanında Yapay Zekâ Çalışmaları” EPDK, Dijital Çalışma Grup Başkanı Dr. Okan Yardımcı ise “Enerji Piyasasında Dijital Dönüşüm ve Yapay Zekânın Rolü” hakkında konuştu.
